Waarom een nieuw Paradigma

Allereerst: wat is een paradigma? Volgens de definitie van het Cultureel Woordenboek: “Een paradigma is een samenhangend geheel van opvattingen, overtuigingen, theorieën, bewijzen en modellen die het vigerende/dominante denkkader aangeven binnen bepaalde wetenschapsdomeinen. Vaak vereenvoudigd tot heersend denkbeeld met betrekking tot het antwoord op een vraagstuk. Het begrip werd geïntroduceerd door de wetenschapshistoricus Thomas Kuhn. Een voorbeeld van een paradigma is het dominante denkbeeld in de Westerse wereld omtrent evolutie als verklaring voor het ontstaan der soorten.”

Het heersende denkbeeld met betrekking tot onderwijs is dat kinderen onderricht moeten worden door volwassenen die daarvoor een opleiding hebben genoten, dat van tevoren is vastgesteld wát er geleerd moet worden (het curriculum) en hoe er getoetst  (vooral Cito) en gecontroleerd (de onderwijsinspectie) gaat worden. Dit is een benadering die al meer dan 100 jaar bestaat en in de basis weinig is veranderd. Kinderen worden zo opgeleid om hun plek in het arbeidsproces in te gaan nemen en te leven volgens de heersende normen en waarden.

Maar zo zit onze Westerse wereld toch in elkaar, hoor ik je zeggen? Daar is toch niets mis mee? Als je kijkt naar het aantal labels (dyslexie, AD(H)D, autistisch spectrum etc.), burn-outs, zelfmoorden, psychiatrische patiënten, welvaartsziektes, mensen die in armoede leven (ook al is dit vaak niet zichtbaar), mensen met teveel stress (hoge bloeddruk, hartfalen, etc) dan is er wel degelijk iets mis met onze Westerse manier van leven. Wanneer was de laatste keer dat jij een goed gesprek met je zelf hebt gehad? Had je toen een gesprek met een ander stemmetje in je hoofd of kon je luisteren naar wat je hart je ingaf? Hoe ga jij om met wat we onderbuikgevoel of intuïtie noemen? Hoe bewust sta jij in het leven? Wat is dat eigenlijk, bewustZIJN? Als je je geen zorgen hoefde te maken over het genereren van een voldoende hoog inkomen, wat zou je dan het liefste doen? Weet je dat eigenlijk wel? En als je het weet, hoe zou je je voelen als je dat kon gaan doen? En zo kunnen we nog wel even door gaan met vragen stellen. Misschien is de belangrijkste vraag wel: ben je gelukkig?

De wereld zoals die nu is, is er één van afbraak: afbraak van onze natuurlijke omgeving, afbraak van onze gezondheid, afbraak van onze economie, afbraak van onze autonomie…De coronacrisis toont dat maar al te duidelijk aan. We zijn dan ook beland in een fase waarin we als mensheid voor grote veranderingen staan en waarin we opnieuw beslissingen moeten gaan nemen over hoe we ons leven willen invullen. Willen we terug naar een top-down georganiseerde samenleving, waarin je niets anders bent dan een pion en je afhankelijk bent gemaakt van mensen op hogere posities of wil je zelf kunnen beslissen wat je van je leven wilt maken. Daarnaast staat de aarde en het overgrote deel van de bevolking te springen om oplossingen voor problemen die we vanuit onze oude en huidige overtuigingen hebben gecreëerd. Ik ben niet de eerste die je vraagt: welke wereld wil jij aan je (klein)kinderen overdragen?

Het voordeel van chaos – want we kunnen wel stellen dat we daar nu inzitten – is dat er mogelijkheden zijn om nieuwe dingen te creëren. Wat willen we dan voor de educatie van onze kinderen? Willen we mensen die tegen een burn-out aanzitten voor overvolle klassen met altijd achterlopende methodes behouden of willen we de vrijheid om uit te zoeken wat voor een veel grotere groep mensen – leerlingen én docenten (begeleiders) – voldoening, levensvreugde, plezier, gezondheid, verbinding (en ga zo nog maar even door) brengt? Een Utopie? Nee hoor! Alles is altijd aan verandering onderhevig (eerste natuurwet) dus hebben we elk moment vele mogelijkheden om vorm te geven aan ons persoonlijk leven en aan onze sociale omgeving. Laten we die kansen grijpen en ook aan onze kinderen bieden. Zo kunnen we elk met onze unieke bijdrage vorm gaan geven aan de eenheid waar een ieder (in stilte?) naar verlangt. Het is nooit te vroeg om daarmee te beginnen en aan onze kinderen een leefomgeving te bieden waarin zij hun potentieel kunnen leven en verder kunnen ontwikkelen. Wat ik daarmee bedoel, kun je in een volgend blog lezen. De tijd is NU.